Η Κριτική Σκέψη

 Τι είναι η Κριτική Σκέψη;
• Η Τέχνη του να αναλύεις και να αξιολογείς τη σκέψη, με στόχο να τη βελτιώσεις.
• Η διαδικασία ανάλυσης των επιχειρημάτων που προβάλλουν άλλοι.
• Προϋποθέτει την εξέταση της λογικής που καθιστά τους ανθρώπους ικανούς να κάνουν κάτι περισσότερο από το να επαναλαμβάνουν, απλώς τη γνώση.
• Αποτελεί ισχυρό γνωστικό εργαλείο για αποτελεσματική διαχείριση (α) των πληροφοριών, (β) των περιορισμών που συχνά θέτει το περιβάλλον, (γ) των ανατροπών και των αλλαγών που προκύπτουν.

Η κριτική σκέψη βοηθά στην
– διαμόρφωση ανθρώπων με κρίση και ανοιχτό μυαλό,
– δεκτικούς στις προκλήσεις,
– πρόθυμους να αναγνωρίσουν το δικαίωμα των άλλων και συνεπώς του εαυτού τους στη διαφορετικότητα,
– αναζητητές και δημιουργούς του νέου, του πρωτότυπου και του καλύτερου,
– ενήμερους και ώριμους να διαχειριστούν το απρόβλεπτο, να δαμάσουν το άγνωστο και να προβλέψουν τα επερχόμενα.

Το παράγωγο της κριτικής σκέψης δεν είναι μόνο
– η διατύπωση μιας κρίσης ή μιας απόφασης
αλλά και
– η παρακολούθηση και η τροποποίησή της με στόχο τη βελτίωση και την ανάπτυξή της.

Για να γίνει αυτό απαιτείται η συνέργεια μιας ομάδας σημαντικών λειτουργιών όπως
– η ανάλυση των δεδομένων,
– η γνώση και η ερμηνεία των παραμέτρων που συνθέτουν την κατάσταση,
– η ικανότητα λογικού συμπεράσματος απαλλαγμένου από προσωπικές προκαταλήψεις,
– η επεξήγηση των θέσεων με σαφήνεια και ακρίβεια, η αυστηρή αξιολόγηση των επιμέρους θέσεων ή κρίσεων και
– η αυτορρύθμιση του ατόμου ώστε να μπορεί με ευελιξία να προσαρμόσει ή να αναθεωρήσει αρχικές διατυπώσεις, όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο.

Χαρακτηριστικά της Κριτικής Σκέψης
• Λογική
• Διαύγεια
• Ακρίβεια
• Ανάλυση
• Ερμηνεία
• Σχετικότητα
• Δημιουργία Υποθέσεων
• Υγιής Σκεπτικισμός
• Αυτορύθμιση στη Σκέψη
• Επισήμανση και αντιμετώπιση της πρόκλησης
• Διερεύνηση επιχειρημάτων
• Προσεχτική χρήση συμπερασμάτων με βάση συσχετίσεις
• Διερεύνηση εναλλακτικών ερμηνειών
• Αποφυγή υπεραπλούστευσης
• Αποφυγή υπεργενίκευσης

ένα άτομο αναπτύσσει την κριτική του σκέψη όταν:
Θέτει καίρια ερωτήματα, διατυπώνοντας τα με σαφήνεια και ακρίβεια.
Συγκεντρώνει και αξιολογεί σχετικές πληροφορίες.
Καταλήγει σε καλά τεκμηριωμένα συμπεράσματα, τα οποία ελέγχει σε σχέση με αντίθετες απόψεις.
Είναι ανοιχτόμυαλο, με εναλλακτικούς τρόπους σκέψης, των οποίων αναγνωρίζει και αξιολογεί τις πρακτικές συνέπειες.
Επισημαίνει τυχόν αντιφάσεις.
Ελέγχει την αξιοπιστία μιας δήλωσης που βασίζεται σε παρατήρηση ή που προέρχεται από μιαν ‘αυθεντία’.
Διακρίνει τις σχετικές από τις άσχετες πληροφορίες.
Ελέγχει την επάρκεια των δεδομένων που έχει στη διάθεσή του.
Προσδιορίζει το βαθμό αξιοπιστίας μιας πηγής πληροφοριών.
Εντοπίζει ασαφείς ισχυρισμούς ή επιχειρήματα.
Αναγνωρίζει τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις.
Εντοπίζει τις λογικές πλάνες, την προπαγάνδα, τις επιδράσεις της συναισθηματικής φόρτισης.
Αναγνωρίζει λογικές ασυνέπειες σε ένα συλλογισμό.

Το άτομο μαθαίνει να σκέπτεται κριτικά και μεταγνωστικά όταν
– γνωρίζει τι να ρωτά, πώς και πότε
– πώς να σκέπτεται λογικά
– πότε και ποιες μεθόδους (στρατηγικές) χρησιμοποιεί για να αντιμετωπίσει μια κατάσταση.

Μεταγνώση είναι…
– η γνώση που έχει ο κάθε άνθρωπος για τις γνωστικές του λειτουργίες, η ενεργητική παρακολούθηση τους από τον ίδιο, καθώς και οι διορθωτικές ενέργειες στις οποίες προβαίνει όταν αντιμετωπίζει προβλήματα σε αυτές.

Η Μεταγνώση οδηγεί σε:
§ ανεξάρτητη μάθηση
§ μονιμότερη γνώση
§ κίνητρο για μάθηση
§ μεγαλύτερη επίδοση

ΜΕΤΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ

ΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΗ ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ

ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ

ΑΥΤΟΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΑΥΤΟΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ

ΑΥΤΟΜΑΘΗΣΗ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Μεταγνωστικές Ερωτήσεις
• Τι γνωρίζω για το θέμα αυτό;
• Γνωρίζω τι πρέπει να μάθω;
• Γνωρίζω πού θα βρω τις πληροφορίες που χρειάζομαι;
• Πόσο χρόνο θα χρειαστώ για να μάθω το συγκεκριμένο θέμα;
• Ποιες στρατηγικές και τακτικές μπορώ να χρησιμοποιήσω;
• Κατάλαβα αυτό που μόλις είδα, άκουσα, διάβασα;
• Πώς μπορώ να εντοπίσω αν έχω κάνει κάποιο λάθος;
• Πώς θα μπορούσα να αναθεωρήσω το σχέδιό μου, αν αυτό δεν έχει λειτουργήσει ικανοποιητικά;

Στρατηγικές ανάπτυξης μεταγνωστικών δεξιοτήτων
• Στρέφουμε την προσοχή μας στην κατανόηση του πώς σκεφτόμαστε το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε.
• Ψάχνουμε όχι μόνο το αποτέλεσμα αλλά και τον τρόπο σκέψης – τη στρατηγική.
• Προσπαθούμε να ελέγχουμε μόνοι μας τη σκέψη και τη συμπεριφορά μας.
• Επιτρέπουμε στον εαυτό μας να κάνει προβλέψεις για πληροφορίες που θα ακολουθήσουν με βάση αυτά που ξέρουμε.
• Προσπαθούμε να κάνουμε ερωτήσεις για το τι συμβαίνει γύρω μας.
• Μεταφέρουμε τις γνώσεις και δεξιότητες που αποκτούμε από ένα τομέα σε άλλους τομείς και καταστάσεις της ζωής μας.
• Βοηθούμε ώστε να συνδέονται οι νέες πληροφορίες με τις υπάρχουσες γνώσεις.

Πηγή

Δες επίσης  ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ , ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ , ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ και ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΑ , Μεταμοντερνισμός – Σχετικισμός – Κονστρουκτιβισμός – Ρεαλισμός , Μαζική Κουλτούρα , Η κρίση έπληξε και το ίδιο το επαναστατικό υποκείμενο

Κοινωνική ταυτότητα – Κοινωνική αναπαράσταση – Στερεότυπα – Προκατάληψη