…Τάσεις εξατομίκευσης και συμβατικοποίησης»
Στη δεκαετία του ’80 ο εκσυγχρονισμός του οικογενειακού δικαίου επέσπευσε τις αλλαγές του οικογενειακού θεσμού επανατοποθετώντας τις σχέσεις μεταξύ των φύλων και των γενεών σε διαφορετική νομική βάση. Ένα σημαντικό κομμάτι της σχέσης μεταξύ των συζύγων αφέθηκε στη βούληση των μερών και η άσκηση της γονικής μέριμνας απέκτησε γνώμονα, το συμφέρον του τέκνου. Οι οικογενειακές σχέσεις ρυθμίζονταν εκτεταμένα από το δίκαιο αλλά με λιγότερη αυστηρότητα. Το δίκαιο δεν νομιμοποιούσε πλέον απροκάλυπτα την εξουσιαστική διάσταση του γαμήλιου θεσμού. Παράλληλα η οικογένεια τέθηκε υπό την προστασία του κράτους πρόνοιας και κατέστη αντικείμενο κοινωνικών πολιτικών.
Στη δεκαετία του ΄90 εμπεδώθηκε η αλλαγή του οικογενειακού θεσμού, κοινή συνισταμένη ισχυρών μετασχηματιστικών τάσεων ήδη από τις προηγούμενες δεκαετίες, όπως π.χ. η έντονη παρουσία των γυναικών στον τριτογενή (δημόσιο και ιδιωτικό) τομέα, η μείωση του μεγέθους της οικογένειας και η ενηλικίωση των γενιών που γεννήθηκαν στα αστικά κέντρα. Διαμορφώθηκε έτσι ένα κυρίαρχο οικογενειακό μοντέλο, με διάφορες εκδοχές, που ναι μεν δεν αξιοποιούσε στο μέγιστο την εκσυγχρονιστική δυναμική του νέου οικογενειακού δικαίου, αλλά σε πολλά σημεία εμπνεόταν από τα ιδεώδη του. Επίσης παρά το ότι δεν αναπτύχτηκε ένα πλήρες νομικό πλαίσιο κοινωνικής προστασίας υπήρξαν προνοιακές ρυθμίσεις διατάξεις που νομιμοποιούσαν την δικαιϊκή παρέμβαση στο όνομα της ενδυνάμωσης του οικογενειακού θεσμού.
Στη δεκαετία ΄00 η ευρύτερη τάση απορρύθμισης εκδηλώνεται και στο πεδίο των οικογενειακών σχέσεων. Τρεις παράγοντες πιέζουν αθροιστικά για τη μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου.
Πρώτον, οι τεχνολογίες της Ιατρικά Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής που εντέλει προκάλεσαν την αναδόμηση των νομικών κατηγοριών της συγγένειας.
Δεύτερον, η λεγόμενη κοινωνική γονεϊκότητα, στις οικογένειες που ανασυγκροτούνται μετά από τη διάλυση προηγούμενων, μια νομικά και βιολογικά ανύπαρκτη συγγένεια.
Τρίτον, η ομοφυλοφιλική συντροφικότητα και γονεϊκότητα, αντικείμενο έντονης διεκδίκησης με τη μορφή ατομικών δικαιωμάτων.
Ο συνδυασμός τους ήδη προκάλεσε σημαντικότατες μεταρρυθμίσεις στο οικογενειακό δίκαιο.
Το ερώτημα που πλέον τίθεται είναι: σε ποιο βαθμό η εξατομίκευση και ο κατακερματισμός των οικογενειακών μορφών συντελεί στην (αλλά και διαμορφώνεται από την) προϊούσα συμβατικοποίηση του οικογενειακού δικαίου.
Ρεθυμνιωτάκη Ελένη Περίληψη Εισήγησης από το 3o Τακτικό Συνέδριο της Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας
+ - 