Robot translation into English
Ξένο Αφήγημα … Η άνοδος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δημιούργησε μια νέα πολιτική γεωγραφία [1]. γύρω από την Ελλάδα, η οποία καθιστούσε ανέφικτο μιαν ανεξάρτητη και ισχυρή Ελλάδα. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν μια εντυπωσιακή πολιτική οντότητα η οποία ελέγχοντας τη νότια πλευρά των Καρπαθίων, τη σημερινή Ρουμανία και τα κεντρικά Βουνά των Βαλκανίων της σημερινής Σερβίας και της Βουλγαρίας, μπλόκαρε τα Βαλκάνια. Η Ελλάδα, ως τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δεν ήταν ζωτικής σημασίας για την άμυνα ή το θησαυροφυλάκιο των Οθωμανών, αν και οι Έλληνες εκτιμόνταν ως διαχειριστές και ως τέτοιοι είχαν διοριστεί σε διάφορα μέρη της αυτοκρατορίας. Η ίδια η Ελλάδα, ωστόσο, ήταν δευτερεύον.
Αν ήμασταν αναγκασμένοι να προσδιορίσουμε την ακριβή ώρα και τον τόπο που άλλαξε η πολιτική γεωγραφία στη νοτιοανατολική Ευρώπη, θα μπορούσαμε να κοιτάξουμε στις 11 Σεπτεμβρίου, 1683, περίπου στις 5 μ.μ. στα πεδία μαχών κοντά στη Βιέννη. Εκεί ο Πολωνός Βασιλιάς Γιαν Σομπιέσκι ο Γ’ ηγήθηκε της μεγαλύτερης, ως τότε, επίθεσης ιππικού στην ιστορία, εναντίον των οθωμανικών δυνάμεων οι οποίες πολιορκούσαν τη Βιέννη. Το αποτέλεσμα δεν ήταν μόνο μια συμβολική ήττα για την Κωνσταντινούπολη αλλά και μια αποτυχία να καλύψει το άνοιγμα της Βιέννης που δημιουργούν οι ποταμοί Δούναβης και Μοράβας (ο Σλοβακικός, όχι ο Σερβικός Μοράβας) μεταξύ των Άλπεων και των Καρπαθίων. Η διατήρηση του ανοίγματος θα επέτρεπε στους Οθωμανούς να έχουν συγκεντρωμένες τις στρατιωτικές τους δυνάμεις σε ένα γεωγραφικό λαιμό μπουκαλιού προς υπεράσπιση της αυτοκρατορίας, -στη Βιέννη-, αποδεσμεύοντας δυνάμεις οι οποίες θα αναπτυσσόταν στην βαλκανική ενδοχώρα. Η πεδιάδα της Παννονίας, εύφορη και πλούσια σε κεφάλαια λόγω του Δούναβη, θα προσέθετε επιπλέον πόρους. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν κατέρρευσε αμέσως μετά την αποτυχία της στη Βιέννη, αλλά δύο νέες δυνάμεις άρχιζαν σιγά-σιγά να προξενούν φθορά στη θελιά της στα Βαλκάνια ανεγείροντας διεκδικήσεις -η Ρωσική αυτοκρατορία και η Αυστροουγγρική αυτοκρατορία-. Χωρίς την εξασφάλιση του πόρου της Βιέννης, η Οθωμανική Αυτοκρατορία έμενε χωρίς φυσικά σύνορα στα βορειοδυτικά. Από τη Βιέννη μέχρι τη συμβολή του Δούναβη και του Σάβου, όπου βρίσκεται το σημερινό Βελιγράδι, η πεδιάδα της Παννονίας είναι χωρίς σύνορα, εκτός απ’ τα ποτάμια. Τα ορεινά Βαλκάνια παρέχουν κάποια προστασία αλλά είναι εξίσου δύσκολο για τους Οθωμανούς να τα ελέγξουν, ελλείψει χρόνου και πόρων, προκειμένου να επικεντρωθούν στην ενσωμάτωση της περιοχής. Η απώλεια της Βιέννης, επομένως, εξέθεσε τμήματα της Βαλκανικής Χερσονήσου στη Δυτική (και, καίρια, στη Ρωσική) επιρροή και συμφέροντα, καθώς και στις Δυτικές εθνικιστικές αντιλήψεις, οι οποίες είχαν αρχίσει, με μεγάλη ένταση, να κυκλοφορούν σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ήπειρο μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Η πρώτη που στράφηκε εναντίον των Οθωμανών ήταν η Σερβία στις αρχές του 19ου αιώνα.
Ο ελληνικός αγώνας ακολούθησε λίγο μετά. Αν και οι αρχικές Ελληνικές κατακτήσεις κατά των Οθωμανών τα χρόνια που ακολούθησαν το 1820 ήταν εντυπωσιακές, οι Οθωμανοί εξαπέλυσαν τις αιγυπτιακές τους δυνάμεις στην Ελλάδα το 1826.
Οι Ευρωπαίοι ήταν αρχικά αντίθετοι στο να βοηθήσουν τη Χριστιανική Ελλάδα και εξίσου ανεπιθύμητο στην πολυεθνική Ρωσία και την Αυστροουγγαρία ή στο αυτοκρατορικό Ηνωμένο Βασίλειο, λόγω του προηγούμενου που είχε δημιουργηθεί από εθνικιστική επανάσταση (Γαλλική Επανάσταση). Τελικά, οι Ευρωπαίοι είχαν μεγαλύτερο φόβο ότι ένας από τους τρεις θα επενέβαινε και θα επωφελούνταν από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και θα αποκτούσε πρόσβαση στην ανατολική Μεσόγειο. Ενώ η Αυστροουγγαρία και η Ρωσία είχαν σχέδια για τα Βαλκάνια, οι πιο καθιερωμένες ευρωπαϊκές δυνάμεις όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και (αργότερα στον 19ο αιώνα) η Γερμανία, ήθελαν να περιορίσουν το οποιοδήποτε εδαφικό όφελος της Βιέννης και της Αγίας Πετρούπολης. Αυτό ήταν ζωτικής σημασίας για το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο δεν ήθελε να επιτρέψει στη ρωσική αυτοκρατορία να αποκτήσει πρόσβαση στη Μεσόγειο. Μέχρι το τέλος του πολέμου της εναντίον των Οθωμανών το 1832, η Ελλάδα γεωπολιτικά ήταν ζωτικής σημασίας για τη Δύση. Πρώτον, ήταν ζωτικής σημασίας για τους Βρετανούς, ως προπύργιο κατά του να απλώσει πόδι μεγάλη δύναμη στα Βαλκάνια τα οποία κατείχαν οι καταρρέοντες Οθωμανοί. Το Ηνωμένο Βασίλειο διατήρησε την παρουσία του -σε διάφορες περιόδους και με διάφορες δυνατότητες- στην Κέρκυρα, την Κρήτη και την Κύπρο. Μέχρι σήμερα, το Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθεί να διαθέτει στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην Κύπρο οι οποίες θεωρούνται κυρίαρχες περιοχές υπό τον άμεσο βρετανικό έλεγχο.
Η Ελλάδα επίσης κατέστη ζωτικής σημασίας για τις Ηνωμένες Πολιτείες στα πλαίσια της στρατηγικής περιορισμού μεταξύ Σοβιέτ και ΗΠΑ. Για να διατηρήσουν την επιρροή τους στην Ελλάδα, οι Ηνωμένες Πολιτείες παρενέβησαν στον Ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο (1946-1949), παρείχαν στην ελληνική εμπορική ναυτιλία πλοία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, επέσπευσαν την ένταξη Ελλάδας και Τουρκίας στο ΝΑΤΟ το 1952 και συνέχισαν να εγγυώνται τις αμυντικές δαπάνες της Ελλάδος σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Ακόμα και η σύντομη στρατιωτική χούντα στην Ελλάδα, η οποία αναφέρεται ως “Κυβέρνηση των Συνταγματαρχών” (1967-1974), δεν επηρέασε την συμμετοχή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ. Ούτε οι παρ’ ολίγον πόλεμοι της Ελλάδας με το άλλο μέλος του ΝΑΤΟ, την Τουρκία, το 1964 (για το Κυπριακό), το 1974 (και πάλι για το Κυπριακό), το 1987 (για το Αιγαίο Πέλαγος) και το 1996 (για ένα ακατοίκητο νησί στο Αιγαίο). Το Ηνωμένο Βασίλειο και αργότερα οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν πρόθυμες να καλύπτουν τις αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας και να της παράσχουν επαρκή κεφάλαια προκειμένου να είναι ένα βιώσιμο ανεξάρτητο κράτος και να απολαμβάνει ένα βιοτικό επίπεδο παραπλήσιο του δυτικού. Σε αντάλλαγμα, η Ελλάδα προσέφερε στη Δύση μια περιοχή κλειδί από την οποία μπορούσε να μπλοκάρει τη ρωσική και μετέπειτα σοβιετική διείσδυση στη λεκάνη της Μεσογείου.
Η Ελλάδα χθες..
Με την κατάρρευση της σοβιετικής απειλής στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου και το επακόλουθο τέλος των Βαλκανικών πολέμων με το βομβαρδισμό της Σερβίας από το ΝΑΤΟ το 1999, η πολιτική γεωγραφία της περιοχής άλλαξε για άλλη μια φορά. Αυτή τη φορά η αλλαγή ήταν δυσμενής για την Αθήνα. Με τη Δύση να μην ενδιαφέρεται σε μεγάλο βαθμό για τις υποθέσεις της περιοχής, η Ελλάδα έχασε το κύρος της ως στρατηγικός σύμμαχος. Και μαζί με αυτό το κύρος, η Αθήνα έχασε την πολιτική και οικονομική στήριξη που της επέτρεπαν να ανταπεξέρχεται τις ελλείψεις κεφαλαίου. Αυτό ήταν προφανές σε όλους εκτός από τους Έλληνες. Οι χώρες σπάνια δέχονται τη γεωπολιτική τους ασημαντότητα ελαφρά τη καρδία. Η Αθήνα το αρνιόταν. Αντ’ αυτού, έκανε ό,τι μπορούσε για να διατηρήσει την ιδιότητα του μέλους στη λέσχη των ανεπτυγμένων χωρών, δανειζόμενη τεράστια χρηματικά ποσά για να τα δαπανήσει στον πιο εξελιγμένο στρατιωτικό εξοπλισμό που υπάρχει και αλλοίωσε τα οικονομικά της στοιχεία προκειμένου να εισχωρήσει στην ευρωζώνη. Αυτό συχνά διαφεύγει εν μέσω της συνεχιζόμενης κρίσης χρέους, η οποία συνήθως περιγράφεται -κυρίως από τον Δυτικοευρωπαϊκό Τύπο- ως αποτέλεσμα της ελληνικής τεμπελιάς, των σπάταλων συνηθειών στις δαπάνες και της ανευθυνότητας. Ωστόσο, αντιμέτωπη με μια γεωγραφία η οποία διασπείρει το κεφάλαιο – ένα φτωχό περίγυρο και μια υπαρξιακή απειλή από την Τουρκία η οποία αμφισβητεί τον πυρήνα του Αιγαίου, η Ελλάδα δεν είχε άλλη εναλλακτική από το να πνιγεί στα χρέη όταν οι Δυτικοί προστάτες της έχασαν το ενδιαφέρον τους, και τώρα ακόμα και αυτή η εναλλακτική αμφισβητείται. (Η προσπάθεια να συμβαδίσει με τα άλλα κράτη της ΕΕ όσον αφορά την ποιότητα ζωής έπαιξε προφανώς ρόλο στην οικονομική υπερβολή της Ελλάδας, αλλά αυτό μπορεί επίσης να ενταχθεί στο πλαίσιο της συνέχισης του εκσυγχρονισμού της Τουρκίας στη διπλανή πόρτα.)
Σήμερα, η Ελλάδα δεν μπορεί καν να ονειρεύεται ότι θα επιτύχει την πέμπτη γεωπολιτική της επιταγή, να κυριαρχεί στην ανατολική Μεσόγειο. Ακόμη και η τέταρτη επιτακτική ανάγκη της, η ενδυνάμωση του εσωτερικού της Ελλάδας, αμφισβητείται, όπως καταδείχτηκε από την αδυναμία της Ελλάδας να εισπράξει φόρους. Σχεδόν το 25 τοις εκατό της ελληνικής οικονομίας βρίσκεται στον λεγόμενο “σκιώδη” τομέα, [παραοικονομία] με διαφορά το υψηλότερο ποσοστό ανάμεσα στις ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου. Το να πετύχει στη διατήρηση του ελέγχου του Αιγαίου, της σημαντικότερης επιτακτικής ανάγκης της Ελλάδας, στο πρόσωπο των περιφερειακών αντιξοοτήτων είναι απλά αδύνατη χωρίς έναν εξωτερικό προστάτη. Επεκτείνοντας, το ερώτημα για την Ελλάδα είναι, το αν θα είναι σε θέση να αποδεχθεί τον πολύ μειωμένο γεωπολιτικό της ρόλο. Και αυτό επίσης είναι εκτός ελέγχου της, καθώς εξαρτάται από τις στρατηγικές που υιοθετεί η Τουρκία. Η Τουρκία είναι μια ανερχόμενη γεωπολιτική δύναμη που στοχεύει να εξαπλώσει την επιρροή της στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή και στον Καύκασο. Το ερώτημα είναι τώρα αν η Τουρκία θα εστιάσει τις προθέσεις της στο Αιγαίο, ή αντ’ αυτού θα είναι πρόθυμη να τα βρει με την Ελλάδα προκειμένου να επικεντρωθεί σε άλλα ενδιαφέροντα.
Τελικά, η Ελλάδα πρέπει να βρει έναν τρόπο να γίνει ξανά χρήσιμη σε μία ή περισσότερες μεγάλες δυνάμεις -απίθανο, εκτός εάν επιστρέψει μια σύγκρουση μεγάλων δυνάμεων στα Βαλκάνια- ή να μηνύσει για μόνιμη ειρήνη με την Τουρκία και να αρχίσει να μαθαίνει να ζει με τα γεωπολιτικά της μέσα. … Μπολιασμένα στην τοπική κοινωνική γεωγραφία της Ελλάδος, ο φαύλος διαχωρισμός αριστεράς-δεξιάς και με παρελθόν πολιτικής και κοινωνικής βίας, τα μέτρα ΔΝΤ-ΕΕ θα αποδυναμώσουν περαιτέρω την κεντρική κυβέρνηση και θα υπονομεύσουν τον έλεγχό της. …
Επιλεγμένα αποσπάσματα από την πηγή
[1]. Η πολιτική γεωγραφία έχει ως αντικείμενο την αμφίδρομη σχέση μεταξύ πολιτικής και χώρου. Η έννοια της πολιτικής δεν αναφέρεται στενά στα κράτη και τις δομές τους αλλά περιλαμβάνει και την πολιτική με την ευρεία έννοια του όρου, δηλαδή τις σχέσεις εξουσίας/ισχύος που αναπτύσσονται μεταξύ των ανθρώπων και τα αποτελέσματα τους. Σύμφωνα με μια τέτοια θεώρηση, η πολιτική δεν σχετίζεται μόνο με κρατικές δομές, πολιτικά κόμματα, εκλογές κτλ. αλλά εμφανίζεται επίσης στο πλαίσιο της οικογένειας, του χώρου εργασίας, των σχέσεων μεταξύ του ζευγαριού, των συμπεριφορών μας σε σχέση με το περιβάλλον, της δημιουργίας ταυτοτήτων κτλ. Η μετατόπιση του επιστημονικού ενδιαφέροντος από τις κρατικές πολιτικές δομές στην καθημερινή ζωή, τους ανθρώπους και τις πολιτικές τους συμπεριφορές ενέχει μια μορφή κινδύνου: Αν όλα είναι πολιτική, τότε μήπως η ίδια η έννοια της πολιτικής, χάνει μέρος της σημασίας της; Η πολιτική ως “κάτι” το όποιο μας αφορά, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας και πραγματώνεται, διαδραματίζεται και επηρεάζεται μέσα σε συγκεκριμένους τόπους και χώρους.
Πηγή
+ - 