Ένα μικρό απόσπασμα από ένα έργο που γνώρισε πολύ μεγάλη επιτυχία στις αρχές του 19ου αιώνα και δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά. Πρωτοκυκλοφόρησε 1819. Η δεύτερη έκδοση εξαντλήθηκε μέσα σε είκοσι τέσσερις ώρες και αμέσως ακολούθησαν μεταφράσεις στα Γαλλικά, Γερμανικά και Φλαμανδικά. Πρόκειται για το “Αναστάσιος ή τα απομνημονεύματα ενός Έλληνα”, το οποίο έχει την υπογραφή του Thomas Hope, τότε όμως λέχθηκε πως έφερε πολλές εσωτερικές ενδείξεις από το χέρι του Λόρδου Βύρωνα – Πρόκειται για μία περιγραφή του Μπάνιο (Bagnio), ενός οίκου σωφρονισμού στην Κωνσταντινούπολη, και παρουσιάζει μία φρικτή όψη της ανθρώπινης δυστυχίας.
“ Η τεράστια και ψηλή περιτοίχιση του Μπάνιο, που γειτονεύει με το οπλοστάσιο και τις αποβάθρες, περιέχει έναν κόσμο από μόνη της – αλλά έναν κόσμο θρήνου!
Εκείνοι που αιχμαλωτίστηκαν πάνω στα πλοία του εχθρού μοιράζονται ένα μέρος του. Μ’ ένα μεταλικό κρίκο γύρω από τα πόδια τους περιμένουν σε αυτό το ζοφερό αποθετήριο τη «μετάθεσή» τους στον τουρκικό στόλο.
Μόνο αυτή η πτέρυγα μπορεί να αποκαλείται ένα είδος καθαρτηρίου – η άλλη είναι μία τέλεια κόλαση.
Είναι το μεγαλύτερο τμήμα γεμάτο με φυσικούς υπηκόους του Μεγάλου Σουλτάνου, των οποίων τα πραγματικά ή υποτιθέμενα πλημμελήματα τούς έφεραν σε αυτόν τον οίκο των μάταιων δακρύων.
Το ίδιο περιορισμένοι βρίσκονται εδώ ο κουρελιασμένος ζητιάνος που η πείνα τον ώθησε να κλέψει μια φρατζόλα και ο πλούσιος τραπεζίτης που η απληστία τον παρακίνησε να αρνηθεί μια κατάθεση – ο ληστής που μεταχειρίζεται ανοιχτά τη βία και ο αρτοποιός που χρησιμοποιεί ψεύτικα βαρίδια, ο καταπατητής γης και ο πειρατής των θαλασσών – ο δολοφόνος και ο απατεώνας. Εδώ, όπως και στις επαρχιακές περιοχές, αναμειγνύονται τόσο γηγενείς κάθε φυλής -Τούρκοι, Έλληνες, Αρμένιοι, Εβραίοι και Τσιγγάνοι- όσο και άτομα κάθε πίστης -Μωαμεθανοί, Χριστιανοί, Εβραίοι και Ειδωλολάτρες. Εδώ οι περήφανοι και οι ταπεινοί, οι πλούσιοι και οι άποροι ταπεινώνονται στη δεινότερη των ισονομιών – την ισότητα των βασανιστηρίων.
Αλλά κάνω λάθος, διότι κάποιο δύσμοιρο θύμα, ένοχο ίσως όχι για κάποιο άλλο έγκλημα πέρα από το ότι διέγειρε την πλεονεξία του σουλτάνου, κατά την άφιξή του φορούσε ακόμα την επίσημη στολή των καλύτερων ημερών και η πιο αξιοπρεπής του εμφάνιση μόνο σε σκληρότερη μεταχείριση θα τον εκθέσει. Φορτωμένος με τα βαρύτερα δεσμά, ενωμένα με τον σιχαμερότερο από όλους τους εγκληματίες, είναι αναγκασμένος να εκμεταλλεύεται κάθε δυνατότητα ανακούφισης από το φορτίο του, κάθε μετριασμό του πόνου του με το πιο εξωφρενικό κόστος… μέχρις ότου η ολική εξάντληση των πενιχρών του αποθεμάτων τού εξασφαλίσει το προνόμιο να βρίσκεται τουλάχιστον στο ίδιο επίπεδο με τον πιο ταπεινωμένο από τους συμπάσχοντές του και να τον απαλλάξει από πρόσθετα βασανιστήρια, ως πλέον μη προσοδοφόρα στον αποδέκτη.
“ Κάθε μέρα ένα κεφάλαιο εύφορο σε εγκλήματα, ρίχνει νέους παραβάτες σε αυτό τον υποδοχέα του τρόμου – και τα Υψηλά τοιχώματα του και οι βαθιές του εσοχές αντηχούν κάθε στιγμή με βρισιές και κατάρες ξεστομισμένες σε όλες τις διαφορετικές διαλέκτους της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Βαθιά μουγκρητά και ζοφερές φωνές, οι τρομακτικοί ήχοι των οποίων δεν επιτρέπουν μια στιγμή ανάπαυσης. Από το πρωί ως το βράδυ και από τη νύχτα μέχρι το πρωί, το αφτί συγκλονίζεται από την κλαγγή των αλυσίδων που φορούν οι σκλάβοι της γαλέρας, όσο είναι κλεισμένοι στα κελιά τους. Όταν εκτελούν τα καθήκοντά τους, εξακολουθούν να σέρνουν μαζί τους τις αλυσίδες. Συνδεδεμένοι δύο-δύο για μια ζωή, αν βουλιάξουν κάτω από τα δεινά τους, εξακολουθούν να παραμένουν αχώριστοι μετά θάνατον – και ο καταδικασμένος να ζήσει, άνθρωπος, σέρνει πίσω του το πτώμα του συντρόφου του. Προς όποια κατεύθυνση κι αν στραφεί το μάτι, δεν μπορεί να ξεφύγει από το θέαμα των άθλιων τιμωριών και της απερίγραπτης αγωνίας.
Εδώ, ίσως βλέπετε έναν φουκαρά του οποίου τα άκαμπτα άκρα αρνούνται να υπακούσουν, σταματούν ξαφνικά στη μέση του έργου και, σαν να είναι ήδη αναίσθητα, αγνοούν τα σημάδια του βούρδουλα πάνω στη σάρκα του και περιμένουν με απόλυτη αδιαφορία το τελευταίο ανελέητο χτύπημα που θα τερματίσει τη δυστυχία του – ενώ εκεί βλέπετε τον σύντροφό του, ο οποίος, αφρίζοντας από οργή και τρέλα, στρέφει τα απελπισμένα του χέρια εναντίον του δικού του ανθρώπου, ξεσκίζει τα μπερδεμένα του μαλλιά, ανοίγει το ματωμένο του στήθος και χτυπάει το κεφάλι του στο τείχος του μπουντρουμιού του, μέχρι να σπάσει.
“ Ένας ατιμώρητος για πολύ καιρό πειρατής, ή απελευθερωμένος σκλάβος γαλέρας, ο Achmit Reis με το όνομα, ήταν λάτρης της κόλασης. Με την ιδιοφυΐα του να επινοεί νέα βασανιστήρια και τη διαβολική του απόλαυση να αντικρίζει νέες ταλαιπωρίες, άξιζε να γίνει ο επικεφαλής επιθεωρητής αυτού του τόπου και ο γενικός πρεσβευτής των τρόμων του. Οι χαρές του ήταν μεγάλες, αλλά δεν είχαν κορεστεί ακόμη.
Ως τώρα του επιτρεπόταν να ασκεί το έργο του μόνο πάνω στους θνητούς· ήταν ακόμη υποχρεωμένος να υπολογίζει ποιον βαθμό αγωνίας μπορούσαν να αντέξουν τα ανθρώπινα όρια και να μετρά τις δόσεις των επιπτώσεων της στην ανθρώπινη δύναμη αντοχής στον πόνο, ώστε να μην απαλλάξει τα θύματά του πολύ νωρίς εις βάρος του δικού του στόχου. Δεν είχε ακόμη αναληφθεί μεταξύ των αδελφών του δαιμόνων στους ευλογημένους οίκους, όπου τα βασανιστήρια δε σκοτώνουν και οι πόνοι μπορεί να αυξηθούν σε άπειρο βαθμό.
“ Για του λόγου το αληθές, η στιγμή της άφιξής μου του πρόσφερε μία εξαιρετικά πολύκλαυστη απόδειξη. Ένας Αρμένιος ταμίας, ύποπτος για παρακράτηση των καταθέσεων ενός πασά που δεν είχε κληρονόμους, είχε μόλις παραδοθεί στα χέρια του Achmit και ήταν πολλές οι ευλογημένες μέρες που ο εκτελεστής προσμονούσε για την επιμελημένη επιτέλεση του λειτουργήματός του. Με την πρώτη εφαρμογή του βασανιστηρίου από καθαρή κακία ο Σεραφείμ κατέληξε!
“ Δύο ημέρες αργότερα, όλες οι προοπτικές του Achmit για υποσελήνια ευτυχία έφτασαν σχεδόν στο τέλος τους. Κάποιοι ταλαίπωροι, οδηγημένοι σε κατάσταση τρέλας από τη βαναυσότητά του, ορκίστηκαν την καταστροφή του. Τα χέρια τους, δεμένα πίσω από τις πλάτες τους, δεν τους βοηθούσαν να επιτύχουν αυτόν τους το στόχο. Ήταν αποφασισμένοι να τον θανατώσουν συνθλίβοντας τον με τα σώματά τους. Όλοι μαζί έπεσαν με όλο το βάρος τους πάνω στον εκτελεστή ή πάνω στους συντρόφους τους που βρίσκονταν ήδη πάνω στο τέρας, με την ελπίδα να θάψουν το πτώμα του κάτω από έναν ζωντανό τύμβο.
Όμως υπερίσχυσε το καλό αστέρι του Achmit, αν και ο αέρας που ανέπνεε είχε τελειώσει, οι στρατιώτες έσωσαν τον κακούργο. Συνήλθε για να προκαλέσει στους απογοητευμένους του εχθρούς την πιο άγρια εκδίκησή του. Η τιμωρία τους ήταν φριχτή!.”
+ - 